Thực tế hiện nay, việc rất nhiều ô-tô hết niên hạn sử dụng (date) vẫn lưu thông trên các tuyến đường đang gây ra mối lo rất lớn đối với những người tham gia giao thông. Đây là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông (TNGT) và ô nhiễm môi trường. Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, tổng số xe sẽ hết niên hạn sử dụng từ ngày 1-1-2018 là 24.439 ô-tô, đó là những xe sản xuất từ các năm 1992 và 1997, trong đó có 2.632 xe chở người và 21.807 xe chở hàng. Theo quy định tại Luật Giao thông đường bộ và Nghị Định 95/2009/NĐ-CP của Chính phủ, các phương tiện hết niên hạn sử dụng sẽ không được phép tham gia giao thông. Và theo các quy định hiện hành, việc niên hạn sử dụng chỉ áp dụng đối với các loại xe chở người từ 10 chỗ trở lên (không quá 20 năm) và xe chở hàng (không quá 25 năm). Các dòng xe chở người, xe du lịch từ 9 chỗ trở xuống sẽ không áp dụng quy định về niên hạn sử dụng xe.

Một chiếc xe khách cũ kỹ tham gia giao thông gây tai nạn trên Cầu vượt ngã ba Huế (Đà Nẵng).

Theo thống kê của Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Đà Nẵng, trên địa bàn TP Đà Nẵng hiện còn 428 chiếc ô-tô đã hết niên hạn sử dụng từ ngày 1-1-2018. Đại diện Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Đà Nẵng cho hay: "Hằng năm Trung tâm sẽ thống kê số lượng ô-tô "hết đát" và gửi thông báo cho các chủ phương tiện cũng như các cơ quan chức năng trước 3 tháng để người dân chủ động đi "khai tử" cho xe hết niên hạn sử dụng. Hiện tại trên địa bàn có khoảng hơn 400 phương tiện (xe tải và xe chở người) đã hết niên hạn sử dụng. Người sử dụng phương tiện nên để ý và tra cứu số liệu về xe hết niên hạn sử dụng theo đường link thông báo "Tra cứu DS XCG hết niên hạn" tại địa chỉ http://www.vr.org.vn, hoặc theo đường link thông báo "Danh sách xe cơ giới hết niên hạn từ ngày 1-1-2018" tại địa chỉ http://www.vr.org.vn/lib/download.asp của Cục Đăng kiểm Việt Nam để biết niên hạn sử dụng của xe mình".

Liên quan đến vấn đề này, Phòng Cảnh sát Giao thông (CSGT) CATP Đà Nẵng cho biết thêm, theo quy định, khi hết niên hạn, chủ phương tiện phải có trách nhiệm gửi giấy đăng ký cho cơ quan Công an, không được phép tham gia giao thông nữa. Tuy nhiên, nhiều chủ phương tiện "hết đát" vẫn chây ì, trốn tránh các quy định bằng cách mang bán các loại xe hết niên hạn sử dụng về các vùng quê cho các chủ mới. Khi lực lượng chức năng phát hiện ô-tô hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông thì sẽ lập biên bản, đình chỉ lưu hành xe, tạm giữ giấy chứng nhận đăng ký xe, biển số xe và xử lý theo quy định của pháp luật... Thời gian tới, Phòng CSGT sẽ phối hợp với các địa phương tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm khắc. Trường hợp ô-tô hết niên hạn sử dụng nhưng vẫn lưu thông, theo chế tài được quy định tại Nghị định số 146 của Chính phủ, người điều khiển phương tiện bị lực lượng chức năng xử phạt 4-6 triệu đồng, tịch thu xe và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 1-3 tháng. Còn theo Thông tư số 15/2014/TT-BCA ngày 4-4-2014 của Bộ Công an, xe hết niên hạn sử dụng thuộc trường hợp phải thu hồi giấy chứng nhận đăng ký xe, biển số xe. Chủ xe chỉ cần mang giấy chứng nhận đăng ký và biển số xe đến cơ quan quản lý đăng ký nộp lại mà không cần mang phương tiện đến. Nếu chủ xe không tự giác đến nộp, trong thời hạn 15 ngày kể từ khi thông báo, cơ quan quản lý đăng ký phối hợp với công an cấp xã thu hồi đăng ký, biển số xe.

Tuy quy định là vậy, nhưng các phương tiện hết niên hạn sử dụng vẫn tham gia giao thông rất nhiều. Trên các tuyến đường ở Đà Nẵng, đặc biệt là các tuyến đường ở khu vực nông thôn H. Hòa Vang và tỉnh Quảng Nam vẫn còn tình trạng xe khách, xe tải hết niên hạn sử dụng chở người và hàng hóa. Mặc dù các cơ quan chức năng đã tuyên truyền, vận động và gửi thông báo đề nghị giao nộp giấy đăng ký phương tiện, BKS nhưng rất ít người tự nguyện giao nộp. Không ít trường hợp trước kỳ kiểm định cuối đã trốn tránh nghĩa vụ đăng kiểm, "tuồn" phương tiện về các vùng nông thôn, miền núi, không tiến hành các thủ tục sang nhượng, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong quản lý và tiềm ẩn nguy cơ cao về TNGT, ô nhiễm môi trường. Đó là chưa kể, xe hết hạn sử dụng thường được dùng vào những việc không hợp pháp như chở hàng cấm, gỗ lậu hoặc chạy quá tốc độ, chạy ẩu...

Xe đã hết hạn sử dụng thường dùng vào những việc không hợp pháp, vi phạm pháp luật như chở hàng cấm, gỗ lậu.

Theo đại diện Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Đà Nẵng, quy định niên hạn sử dụng đối với ô-tô và thu hồi những phương tiện hết niên hạn sử dụng là nhằm góp phần đảm bảo an toàn giao thông. Thực tế sau nhiều năm sử dụng, kết cấu và các trang bị, máy móc của phương tiện đều đã quá cũ, không đảm bảo an toàn kỹ thuật nên nếu tiếp tục tham gia giao thông thì sẽ rất nguy hiểm, tăng nguy cơ gây tai nạn và ô nhiễm môi trường... Đồng thuận với quy định này, anh Trần Thanh Tùng (theo nghề lái xe tại Đà Nẵng) cho biết, để làm được công việc này thì các cơ quan chức năng cần phải rất sát sao và xử lý triệt để. Vì có thể nhiều chủ doanh nghiệp hoặc cá nhân có xe "hết đát" sẽ né tránh hoặc làm giả giấy tờ nhằm kéo dài thời hạn sử dụng hoặc bán cho các vùng sâu, vùng xa, những nơi mà lực lượng chức năng khó tiếp cận, quản lý. Việc thu hồi những phương tiện hết niên hạn sử dụng không chỉ bảo vệ an toàn cho người tham gia giao thông mà còn giúp giảm thải ô nhiễm môi trường. Một số ít xe hết hạn được rã ra để bán phế liệu, một số khác được "hóa thân" thành những chiếc máy khác. Còn một số lượng không nhỏ nữa đang ở đâu, hay đang được tận dụng để tiếp tục hoạt động? Câu hỏi này rất cần cơ quan chức năng giám sát, để ngăn chặn những điều đáng tiếc xảy ra.

THANH HOA